DiyalizHaber

 

HEMŞİRE KONTROLLÜ EV HEMODİYALİZİ

 

Dünyada ve ülkemizde genel olarak son dönem böbrek yetmezliğinde en sık uygulanan tedavi yöntemi hemodiyalizdir. Son yıllarda diyaliz merkezlerinde uygulanan hemodiyalize alternatif olarak "Ev Hemodiyalizi" seçeneği de sunulmaktadır.

​

Sağlık Bakanlığı tarafından 28/03/2011 tarihinde yayınlanan “Ev Hemodiyalizi” konulu genelge ile bu tedavi seçeneğinin detayları belirlenmiş ve SGK tarafından geri ödeme kapsamına alınmıştır.

​

Bu genelgeye göre; “Ev Hemodiyalizi” uygulaması, “Ev Hemodiyalizi Yapma İzni” verilen diyaliz merkezleri tarafından, eğitimi verilmiş ve ev hemodiyalizini uygulayabileceği belgelenmiş hasta ve/veya yardımcısı tarafından hastanın evinde gerçekleştirilir,  şeklinde açıklanmıştır.

​

Bu tedavi yöntemi ilk kez İzmir’de Fresenius Medical Care (FMC)  diyaliz merkezlerinde, Ege Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ercan Ok’un öncülüğünde başlatılmıştır. Bu tedavinin yaygınlaşması için Prof. Dr. Ercan Ok tarafından birçok eğitim toplantısı düzenlenmiştir. Ben de diyaliz eğitim hemşiresi olarak bu toplantıların 3 tanesine katıldım ve bu tedavinin sonuçlarını birinci ağızdan öğrenme şansına ulaştım. Bu toplantılarda aşağıdaki konular vurgulanmıştır:

1. Ev hemodiyalizi ile hasta evinde, daha özgür bir şekilde hemodiyaliz tedavisini kendi planlayabilmektedir.

2. Hasta standart 4 saatlik tedaviden daha uzun sürelerde (4-10 saat)  hemodiyaliz tedavisi alabilmektedir.

3. Bu tedavi seçeneği ile tansiyon kontrolü çok daha düzenli olmaktadır.

4. Hastanın merkeze gidiş ve geliş için kaybettiği zaman ve yaşadığı zorluklar son bulmaktadır.

5. Hastalar kendilerini daha iyi ve sağlıklı hissederler.

6. Hastaların ilaç kullanma oranları düşer.

7. Hastaların yaşam süresi artar.

8. Hastaların sosyal hayata ve iş hayatına katılımları daha kolay olur.

 

25 yıldır kronik böbrek yetmezliği tedavisinin içinde olan bir  eğitim hemşiresi olarak “ Ev Hemodiyalizi” hakkında bazı noktalara dikkat çekmek istiyorum:

​

1) Ülkemizde şu an için yaklaşık 60.000 hastaya hemodiyaliz tedavisi uygulanmaktayken, “Hastaların en az % 10-15’ i ev hemodiyalizi için uygun olabilir” görüşüne rağmen, hastaların ancak 400’ü "Ev Hemodiyalizi" uygulamaktadır. Ülkemizde "Ev Hemodiyalizi"  konusunda tüm bilgilendirme çalışmalarına çalışmalara rağmen hastaların ancak % 0,7 ‘i bu tedaviyi tercih etmiştir.

​

2) Şu anki haliyle "Ev Hemodiyalizi" hakkında hastaların bazı çekincelerinin olduğunu görüyorum. Bunlar acil durumlarda kendilerine müdahale edilemeyeceği korkusu, hastanın kendine iğne takmaktan korkması, hastanın uykusu esnasında iğne çıkması veya fistülün yırtılması durumunda gelişebilecek kanamalar, vb. çekincelerdir. Hastaların bu çekincelerinden dolayı tedavi yönteminden uzak kalmayı tercih etmektedirler. Hastaların bu çekincelerinde haklı olduklarını düşünüyorum. 

​

3) Özellikle Fresenius Medical Care kliniklerince,  hastalara ev hemodiyalizinin çok üstün taraflarının olduğu savunulmaktadır.  Bu ise ülkemizde bulunan diyaliz merkezlerinde (40-45 FMC Diyaliz Merkezi de dahil olmak üzere)  tedavi gören hastalarda "biz yetersiz diyaliz mi oluyoruz" sorusunun oluşmasına yol açmaktadır. 

​

4)  Hemşirelik Kanunu’na göre “ Madde 3 - (Değ.: Kanun No. 5634 RG: 2.5.2007/26510) Türkiye’de hemşirelik mesleğini bu Kanun hükümleri dahilinde hemşire unvanı kazanmış Türk vatandaşı hemşirelerden başka kimse yapamaz.”  denilerek hemşirelik mesleğinin kimler tarafından yapılabileceği belirtilmiştir. Şu anki haliyle 2 aylık eğitimle hastaya veya yardımcısına verilen ev hemodiyalizi yapma yetki belgesinin geçerliliği tartışmalıdır. Genelgelerin de, kanunlara uygun bir şekilde düzenlenmesi şarttır.

​

5) Bir hemşire olarak sağlık hizmeti vermeye yetkimizi belirten diplomalarımız, aynı zamanda yaptığımız hatalara bağlı olarak cezalandırılmamız anlamına da gelmektedir.  Ev hemodiyalizi sırasında hayatını kaybeden hastanın tedaviyi uygulayan, hasta yardımcısının, tedaviyi takip eden nefroloğun veya diyaliz merkezinin cezai sorumluluğunun ne olacağı belirsizdir.

​

Bu sebeplerle yukarıdaki sakıncalı durumlardan kurtulmak için “Hemşire Kontrollü Ev Hemodiyalizi” adını verdiğim sistemin, ülkemiz için en uygun yol olacağını düşünüyorum. Bu sistemde hastanın evine diyaliz merkezleri tarafından, hastanın talep ettiği saatler için diyaliz hemşiresi ücretsiz olarak yönlendirilecektir. Randevusunda gelen diyaliz hemşireleri; diyaliz için makineyi hazırlayacak, AV fistüle iğneleri takarak veya kateterden hemodiyalizi başlatacak, hastayı takip edecek, gelişen acil durumlarda hastaya müdahalesini yapacak, diyalizi gerektiği şekilde sonlandırıp, tıbbi atıkların usulüne uygun olarak toplanmasını sağlayacaktır.

​

“Hemşire Kontrollü Ev Hemodiyalizi” uygulaması ile bu tedaviye ulaşan hastalarımızın sayıları hızla artarak, bu konforlu tedavinin yaygınlaşması sağlanabilecektir.